พระประวัติ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ทรงเป็นพระราชโอรสลำดับที่ ๒๘ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและเจ้าจอมมารดาโหมดประสูติเมื่อวันที่ ๑๙ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๒๓ ณ พระบรมมหาราชวัง พระนามเดิม พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ ทรงมีพระขนิษฐาและพระอนุชาร่วมพระมารดาเดียวกัน ๒ พระองค์ ได้แก่ พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าหญิงอรองค์อรรคยุพา และพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธุ์ กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส
ทรงรับการศึกษาเบื้องต้นในพระบรมมหาราชวังโดยมีพระศรีสุนทรโวหาร พระยาอิศรพันธ์ โสภณ (หม่อมราชวงศ์หนู อิศรางกูร) เป็นพระอาจารย์ และนายโรเบิรด์ โมแรนท์ เป็นพระอาจารย์สอนภาษาอังกฤษ ภายหลังทรงเข้าศึกษาในโรงเรียนราชกุมาร ณ พระตำหนักสวนกุหลาบ
หลังจากนั้น ใน พ.ศ. ๒๔๓๖ ทรงศึกษาต่อ ณ ประเทศอังกฤษ และทรงศึกษาวิชาการทหารเรือ ทรงสอบผ่านหลักสูตรชั้นสูงสุดของโรงเรียนนายเรืออังกฤษ จากนั้นจึงเสด็จนิวัติสู่สยาม ใน พ.ศ. ๒๔๔๓ ทรงได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงพระยศนายเรือโท และทรงเสกสมรสกับหม่อมเจ้าหญิงทิพย์สัมพันธ์ (หม่อมเจ้าหญิงทิพย์สัมพันธวงษ์) พระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าภาณุรังสีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
พ.ศ. ๒๔๔๗ ทรงได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระอิสริยยศเป็นพระองค์เจ้าต่างกรม โดยระหว่างทรงรับราชการในกองทัพเรือ ทรงดำรงตำแหน่งสำคัญ ได้แก่ เสนาธิการทหารเรือ เจ้ากรมยุทธศึกษาทหารเรือ เสนาบดีกระทรวงทหารเรือ ตามลำดับ
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เลื่อนพระอิสริยยศเป็นพระเจ้าพี่ยาเธอกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์สิงหนาม เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๓ และได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่ง พลเรือเอก เสนาบดีกระทรวงทหารเรือ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๖๖
ต่อมาเมื่อประชวรพระโรคจึงกราบบังคมทูลลาออกจากราชการ และเสด็จไปประทับที่ชายทะเลหาดทรายรี ทางใต้ของปากน้ำเมืองชุมพร
พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ สิ้นพระชนม์ด้วยพระโรคไข้หวัดใหญ่ เมื่อวันที่ ๑๙ พฤษภาคม ๒๔๖๖ ขณะทรงมีพระชนมายุ ๔๒ พรรษา
พ.ศ. ๒๔๔๓
- ทรงสำเร็จการศึกษาวิชาการทหารเรือจากประเทศอังกฤษ
- ทรงรับราชการที่ยศนายเรือโทผู้บังคับการ ตำแหน่งนายธงของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม (ผู้บัญชาการกรมทหารเรือ)
- ทรงริเริ่มกำหนดแบบสัญญาณสองมือและโคมไฟ การฝึกพลอาณัติสัญญาณ (ทัศน สัญญาณ)
พ.ศ.๒๔๔๕
- ทรงจัดตั้งหน่วยฝึกพลทหารที่บางพระ จังหวัดชลบุรี
- ทรงจัดระเบียบราชการกรมทหารเรือ
พ.ศ. ๒๔๔๘
- ทรงริเริ่มจัดทำโครงการป้องกันประเทศทางทะเล และทรงปรับปรุงกิจการทหารเรือ สยามให้อยู่ในระดับมาตรฐานสากล
- ทรงขอพระราชทานที่ดินเพื่อการจัดตั้งโรงเรียนนายเรือที่พระราชวังเดิม ฝั่งธนบุรี ทรงฝึกสอนทหารเรือด้วยพระองค์เองและทรงปรับปรุงหลักสูตรโรงเรียนนายเรือ
พ.ศ. ๒๔๔๙
- ทรงนำนักเรียนนายเรือทั้งหมดไปฝึกหัดทางทะเล บริเวณภาคตะวันออกของอ่าวไทยจนถึงจังหวัดจันทบุรี
พ.ศ. ๒๔๕๐
- ทรงนำนักเรียนนายเรือและนักเรียนนายช่างกลไปฝึกทางทะเล นำเรือไทยบังคับการโดยคนไทยไปถึงต่างแดน เช่น สิงคโปร์ ปัตตาเวีย ชวา และเกาะบิลลิตัน (ประเทศฟิลิปปินส์) ได้สำเร็จเป็นครั้งแรก
พ.ศ. ๒๔๖๐
- ทรงดำรงตำแหน่งนายพลเรือโท เสนาธิการทหารเรือ
พ.ศ. ๒๔๖๑
- ทรงดำรงตำแหน่งเจ้ากรมยุทธศึกษาทหารเรือ
- ประเทศไทยเข้าสู่สงครามโลกครั้งที่ ๑
- ทรงดำริให้มีการสร้างฐานทัพเรือที่สัตหีบ จังหวัดชลบุรี การจัดตั้งกองกำลังอากาศนาวี ซึ่งชาวนักบินนาวีถือว่า ทรงเป็นพระบิดาแห่งการบินนาวี
- ทรงทำหน้าที่ข้าหลวงพิเศษดำเนินการสรรหาซื้อเรือรบ ณ ประเทศอังกฤษ ทรงนำเรือรบที่จัดซื้อนั้นเดินทางกลับถึงประเทศ และเข้าประจำการในกองทัพเรือชื่อ เรือหลวงพระร่วง เมื่อ พ.ศ.๒๔๖๓
พ.ศ.๒๔๖๓
- ทรงดำรงพระอิสริยยศเป็นกรมหลวงและทรงได้รับพระราชทานยศพลเรือเอก
พ.ศ.๒๔๖๖
- ทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงทหารเรือ
- ทรงลาออกจากราชการเสด็จไปประทับ ณ ชายทะเลหาดทรายรี จังหวัดชุมพร จนถึงช่วงปลายแห่งพระชนม์ชีพ